Kennisinstellingen
Gezien de groeiende interesse voor aquacultuur in Vlaanderen, bestaan er verschillende kenniscentra die één of meerdere aspecten van aquacultuur behartigen. Verschillende hogescholen en provinciale tuinbouw- en landbouwcentra hebben een praktijkcentrum om geïnteresseerden de basisprincipes bij te brengen en de mogelijkheden voor commerciële productie te onderzoeken. In onderstaande lijst worden de Vlaamse universiteiten, hogescholen, nationale en provinciale onderzoeksinstellingen opgenomen die onderzoek verrichten, of opleidingen aanbieden, op aquacultuur-gerelateerde onderwerpen.
Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
De viskwekerij in domein De Volharding te Rijkevorsel staat in voor de kweek van vissen voor soortherstelprogramma’s in Vlaanderen en is geregistreerd als inrichting voor aquacultuur bij het FAVV. De vis die hier geproduceerd wordt, is enkel bestemd voor restocking (i.e. herstelprogramma’s voor zeldzame vissoorten in de Vlaamse binnenwateren) en is dus niet commercieel.
Hogeschool VIVES, Expertisecentrum Agro en Biotechnologie
Het expertisecentrum agro- en biotechnologie focust op vijf domeinen: Food Processing, Food & Health, Urban Forestry, Smart Farming en Animal Behaviour. Een team van dertig ervaren onderzoekers focust zich dagdagelijks op drie pijlers: praktijkgericht, wetenschappelijk onderzoek, dienstverlening en navorming.
Binnen het onderzoeksdomein Smart Farming is de groep bezig met verschillende smart farming toepassingen op het land. Het concept rond aquaponics, waarbij groenten gekweekt worden met het afvalwater van katvissen, wordt op kleine schaal in de praktijk gebracht.
Inagro
Inagro staat voor onderzoek en advies in de land- en tuinbouw. De aquacultuur afdeling heeft zich gedurende 14 jaar toegelegd op de ontwikkeling van de productie van snoekbaars. Op Inagro vind je een gesloten productie van snoekbaars. Er wordt snoekbaars artificieel gereproduceerd, larven worden opgekweekt tot juveniele vis en uiteindelijk tot vis klaar voor consumptie. Inagro richtte in 2012 de EPFC op, dit is een netwerk van snoekbaars en baars onderzoekers en producenten. Daarnaast zet Inagro sterk in op het circulair maken van de zoetwatervis productie in recirculatiesystemen. Dit met onderzoek naar de integratie van viskweek met insecten, serregroenten, eendenkroos, biogas productie en onderzoek met innovatieve voeders enz. De uitgebreide infrastructuur laat toe om voederproeven en andere proeven uit te voeren binnen projecten of voor bedrijven.
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO)
ILVO verricht baanbrekend en onafhankelijk onderzoek gericht op duurzame landbouw, mariene productie en voeding. Aquacultuur, zowel op zee als land-gebaseerd, vormt een belangrijke pijler van het mariene onderzoek. Dat onderzoek gebeurt vaak, en met voorkeur, in samenwerking met externe partners zoals kennisinstellingen en bedrijven. Het ILVO Marien Living Lab, dat werd opgericht om de duurzame innovatie binnen de blauwe sectoren te versnellen, vormt de spil voor co-creatie. Hiervoor beschikt het over de nodige expertise, een breed netwerk aan stakeholders, gespecialiseerde labo’s, aquacultuurfaciliteiten, experimentele ruimtes en apparatuur.
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO)
Het instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) is het Vlaams onderzoeks-en kenniscentrum voor natuur en het duurzame beheer en gebruik ervan. Het INBO verricht onderzoek en levert kennis aan al wie het beleid voorbereidt, uitvoert of erin geïnteresseerd is. Als toonaangevende wetenschappelijke instelling werkt het INBO in de eerste plaats voor de Vlaamse overheid, maar het levert ook informatie voor internationale rapporteringen en gaat in op vragen van lokale besturen. Daarnaast ondersteunt het INBO onder meer organisaties voor natuurbeheer, bosbouw, landbouw, jacht en visserij. Naast de hoofdzetel in Brussel, heeft het INBO vestigingen in Geraardsbergen, Groenendaal en Linkebeek. Het beschikt daar over specifieke onderzoeksinfrastructuur zoals laboratoria (onder meer fysico-chemisch, moleculair-genetisch), een animalarium, serres en plantages, kweekvijvers voor vis, etc….
Het centrum voor Visteelt te Linkebeek (uitgebaat door INBO) is een viskwekerij die momenteel instaat voor de kweek van vissen voor soortherstelprogramma’s in Vlaanderen.
KU Leuven
Aquacultuuronderzoek aan de KU Leuven kent een lange traditie die teruggaat tot de jaren vijftig toen het proefstation te Linkebeek (nu beheerd door INBO) werd geleid door Prof. Dr. Marcel Huet. Zijn “Traité de pisciculture” (1953) is een standaardwerk. Tot de jaren zestig werd daar de opleiding tropische visteelt verzorgd. Tijdens de laatste decennia van vorige eeuw leidde Prof. Dr. Frans Ollevier een team van biologen gespecialiseerd in de intensieve en extensieve visteelt van zoetwater- en mariene vissen. Het huidig aquacultuuronderzoek aan de KU Leuven spitst zich toe op de intensieve visteelt, waterkwaliteit, genetica en fokkerij.
KU Leuven, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen - Departement Biosystemen, Animal & Human Health Engineering
De afdeling “Animal & Human Health Engineering” bestaat uit een trans-disciplinair team van wetenschappers binnen verscheidene onderzoeksgroepen, zoals onder meer “Laboratory of Gene Technology”, “Measure, Model & Manage Bioresponses”, “The Center of Animal Breeding & Genetics”, “Laboratory of Livestock Physiology”, “Laboratory of Host Pathogen interactions”, “Nutrition & Animal Microbiota EcoSystems Laboratory”, en “Livestock Technology Group”. Samen focussen zij op het verbeteren van het welzijn, de gezondheid en de productiviteit van mens en dier.
Het onderzoek kan onder meer gelinkt worden met antibacteriële ontwerpstrategieën voor toepassing in landbouw (inclusief aquacultuur) en geneeskunde (Prof. Dr. Rob Lavigne), pathogeen-gastheer interacties en ontwikkeling van therapeutische en profylactische opties voor vee- en visteelt (Prof. Dr. Jan Paeshuyse), en monitoring en controle van biologische processen (Prof. Dr. Tomas Norton).
KU Leuven, Faculteit Wetenschappen - Departement Biologie, Laboratorium voor Biodiversiteit en Evolutionaire Genomica (LBEG)
LBEG is een erkende internationale leider in de studie van de ecologische genomica van vissen en hun parasieten. Het onderzoeksteam legt zich toe op het traceren van vissen in visserij en aquacultuur, genetische en biologische merkers voor het beheer van visstocks, broedstock beheer en merker geassisteerde selectie in aquacultuur, en het opstellen van testkits.
De consultancy Biogenomics, die geassocieerd is met LBEG, ontwikkelt moleculaire merkers voor derden op basis van de meest recente sequentietechnologie en geeft advies voor de integratie van genomische methodologieën in aquacultuur en visserij.
KU Leuven, Faculteit Wetenschappen – Departement Biologie – Laboratory of Animal Ecology, Global Change and Sustainable Development
Het laboratorium voor “Animal Ecology, Global Change and Sustainable Development” onder leiding van Prof. Dr. Luc Brendonck legt zich toe op de ecologie, evolutie en behoud van kleine zoetwatersystemen. Hierbij wordt specifieke focus gelegd op de systematiek en evolutionaire ecologie van kieuwpootkreeftjes, alsook op de ecologie en (eco)toxicologische toepassingen van Nothobranchius killivissen. In samenwerking met Dr. Eli Thoré (TRANSfarm, KU Leuven) wordt er gedrags-biologisch onderzoek gevoerd met turquoise killivis – een opkomend modelorganisme in biomedisch, ecologisch en aquacultuur onderzoek – teneinde de huisvesting en kweek van de soort te optimaliseren. Verder is de onderzoeksgroep intensief betrokken in onderzoek en opleiding op vlak van beheer en duurzaam gebruik van natuurlijke waterlichamen, voornamelijk in Afrika.
KU Leuven Campus KULAK Kortrijk
Aan KU Leuven Campus KULAK wordt onderzoek gevoerd naar de ecologie, fysiologie en toepassingen van microalgen (Laboratorium voor Aquatische Biologie o.l.v. Prof. Dr. Koenraad Muylaert, en Microbiële en Moleculaire Systemen o.l.v. Prof. Dr. Imogen Foubert). Er wordt onder meer gefocust op de interactie tussen microalgen en hun omgeving, hun gebruik voor verschillende toepassingen inclusief de productie van poly-onverzadigde verzuren en antioxidanten, kosten-efficiënte productie inclusief optimalisatie van de oogst van microalgen, en bioremediatie van afvalstromen via microalgen.
KU Leuven, TRANSfarm
TRANSfarm situeert zich in de gebouwen van het voormalig Zoötechnisch Centrum van KU Leuven, en ondersteunt onderzoeksgroepen van de KU Leuven in de opschaling van hun expertise van labo- naar pilootschaal. Daarnaast levert TRANSfarm diensten voor de industrie en voert het ook eigen onderzoek. TRANSfarm heeft voornamelijk expertise in biomedisch onderzoek, circulaire bio-economie en duurzame dierproductie (waaronder aquacultuur). Het aquacultuur onderzoek van TRANSfarm is gefocust op zoetwaterteelt, waarbij zowel kleine vissoorten (vb. killivis) bestudeerd worden als modelorganismen, alsook onderzoek gedaan wordt naar duurzame visteelt van soorten met commerciële waarde in piloot-schaal RAS-installaties.
Odisee - Aquaculture Education and Research Facility (Aqua-ERF)
Aqua-ERF is het aquacultuuronderzoekscentrum van de Hogeschool Odisee. Met hun onderzoek en de aanwezige expertise dragen ze sinds 2009 bij tot de ontwikkeling van een economisch leefbare aquacultuursector in Vlaanderen. Naast het uitvoeren van onderzoeksprojecten op o.a. zoetwaterkabeljauw en rivierkreeften, biedt Aqua-ERF ook verschillende diensten voor bedrijven aan. Hierbij kan het gaan over het uittesten van producten, het onderzoeken van nieuwe technologieën of de kweek van nieuwe soorten. Aqua-ERF beschikt over een state-of-the-art onderzoeks- en ontwikkelingsinfrastructuur met verschillende RAS systemen voor zowel zee- als zoetwaterteelten. De aanwezige expertise en infrastructuur laat toe hoogkwalitatief onderzoek te leveren naar verschillende domeinen zoals o.a. nutritie (voederproeven, additieven, voederformulatie, microbiota …). Het Aqua-ERF en de Animal Welfare and Ethology groep van Odisee bestuderen ook het welzijn van kweekvis. Naast onderzoek is onderwijs een belangrijke pijler. Studenten, ondernemers en andere geïnteresseerden kunnen de aquacultuurcursussen van Odisee volgen. Bovendien wordt de mogelijkheid geboden om praktijkervaring op te doen via stages en praktijkopleidingen in hun faciliteiten.
Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG)
Onderzoek en advies in het combineren van aquacultuur en hydroponic groententeelt (aquaponics).
Het PCG is betrokken bij de duurzame teelt van vis in recirculatiesystemen en bij het karakteriseren van de markt voor gekweekte vis. PCG wil duurzame visteelt integreren in de glastuinbouw door de mogelijkheden te onderzoeken van een combinatieteelt vis en groenten.
De kweek van Tilapia in combinatie met tomatenteelt wordt uitgetest voor toepassingen in de glastuinbouw. De ervaring die het centrum heeft met het samenstellen van smaakpanels en het uitvoeren van smaaktesten wordt gebruikt om nieuwe producten, zoals nieuwe vissoorten, te screenen op smaakaanvaarding door consumenten.
Provinciaal Technisch Instituut Kortrijk
Integratie van visteelt en hydroponics (aquaponics).
De kweek van Tilapia in combinatie met tomatenteelt wordt uitgetest voor toepassingen in de glastuinbouw.
Thomas More, RADIUS
RADIUS doet onderzoek naar de kweek van microalgen op zowel labo- als pilootschaal. De focus ligt zowel op het kweekproces zelf als op het duurzamer maken van dit proces door het integreren van zij- en afvalstromen. De pilootinstallatie, tot maximaal 4000 liter, bevindt zich in een serre met een computergestuurde klimaatregeling en voedingsunit. Door zowel op pilootschaal als laboschaal te werken, kunnen we de extrapolatie maken van kleine volumes tot grote volumes om zo een betere inschatting te maken over de commerciële mogelijkheden van de kweek van microalgen. Verder beschikt RADIUS over de infrastructuur voor het onderzoek m.b.t. het verwerken en analyseren van microalgen om ze te gebruiken als alternatieve grondstof voor toepassingen in o.a. voedingsmiddelen, diervoeders en biogebaseerde chemicaliën. Dit onderzoek is gericht op verwerkingsprocessen, scheidingstechnologieën en chemische analysetechnieken voor zowel de fysische als chemische karaterisatie van de biomassa.
Universiteit Gent, Laboratorium voor Aquacultuur en Artemia Referentie Centrum (ARC)
De onderzoeksgroep is wereldwijd bekend voor zijn onderzoek, onderwijs en diensten betreffende visculturen en larven van schaaldieren. Het labo is coördinator van de interfacultaire academische onderzoeksgroep UGent Aquaculture R&D Consortium. Verder is de onderzoeksgroep de drijvende kracht achter BLUEGent, de bedrijfstak voor duurzame aquacultuur. Via deze weg hebben bedrijven, overheden, particulieren en professionele organisaties directe toegang tot de technologieën, expertise en producten ontwikkeld door de onderzoeksgroep.
Universiteit Gent, UGent Aquaculture R&D Consortium
Het aquacultuuronderzoek aan de Universiteit Gent gaat terug tot de vroege jaren zeventig met onderzoek naar het pekelkreeftje Artemia en zijn cruciale rol als levend voedselorganisme in de larvale cultuur van de belangrijkste gekweekte mariene vis en schelpdieren. Sinds de oprichting van het Artemia Reference Center (ARC) in 1978 heeft dit centrum voortdurend gestreefd naar de ontwikkeling van multidisciplinair onderzoek met verschillende andere departementen over een breed scala van onderwerpen, zoals microbiologie, analytische chemie, pathologie, histologie, voedingsstudies, sociaal-economische aspecten van ontwikkelingssamenwerking, ecologie, voedselveiligheid en voedselzekerheid.
Momenteel zijn 14 departementen van 4 faculteiten betrokken bij onderzoek, onderwijs of ontwikkelingssamenwerking op het gebied van aquacultuur. Dit heeft een lange lijst van gezamenlijke A1-publicaties en lopende of voltooide doctoraatsstudies opgeleverd. Deze onderzoekseenheden hebben zich gegroepeerd in dit consortium om de wederzijdse doelstellingen te versterken.
Universiteit Gent, BLUEGent
BLUEGent is het business development center van de Universiteit Gent in het domein van Aquacultuur en Blue Life Sciences. BLUEGent biedt topexpertise en geavanceerde apparatuur voor analyses, wetenschappelijk of bedrijfsadvies.
Vlaamse instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO)
VITO was initiatiefnemer voor het Vlaams Algenplatform (VAP).