Aquacultuur productietypes in Vlaanderen

De term aquacultuur omvat de kweek of teelt van aquatische organismen (in zoet, brak en zout water), waarbij technieken worden gebruikt om de productie van de betrokken organismen te verhogen tot boven de natuurlijke capaciteiten van het milieu en waarbij deze organismen in de gehele fase van de kweek of de teelt, tot en met de oogst, eigendom blijven van een natuurlijke persoon of een rechtspersoon (definitie in Verordening (EU) 1380/2013).

De productietypes hieronder opgelijst zijn de types die voorkomen in Vlaanderen.

Landgebaseerde aquacultuur van zoetwater soorten

De belangrijkste commerciële zoetwater-aquacultuurproducten zijn de zogenaamde omegabaars (Australische tijgerbaars, Scortum barcoo), snoekbaars (Sander lucioperca), zoetwaterkabeljauw (Lota lota) en kaviaar (o.a. van Siberische steur (Acipenser baerii), Russische steur (Acipenser gueldenstaedtii), Beloega (Huso huso) en sterlet (Acipenser ruthenus)).

De producenten zijn actief binnen de landgebaseerde aquacultuur en maken gebruik van gesloten RAS-systemen (Recirculating Aquaculture Systems). Dergelijke systemen kenmerken zich door het hergebruik en reinigen van het water. Dit zorgt voor een lage waterbehoefte, waardoor de systemen over het algemeen als een duurzame kweekwijze beschouwd worden.

Landgebaseerde aquacultuur van mariene soorten

De commerciële kweek van witpootgarnaal (Penaeus vannamei) is de enige aquacultuurproductie van mariene soorten op het land. De kweek gebeurt in gesloten systemen met gebruik van de biovloktechnologie.

Maricultuur of mariene aquacultuur

Aquacultuur op zee (maricultuur) is een gespecialiseerde tak binnen de aquacultuur en omvat de kweek van organismen in een marien milieu (definitie in FAO 2020).

Op heden is er nog geen productie vanuit commerciële maricultuur in het Belgisch deel van de Noordzee. Echter werd eind 2020 een gebruiks- en milieuvergunning afgeleverd om een zeeboerderij op commerciële schaal uit te rollen in de Westdiepzone, op 5 km voor de kust van Nieuwpoort en Koksijde (Zeeboerderij Westdiep). In totaal kan deze zeeboerderij een oppervlakte van maximaal 4,5 km² beslaan. Een eerste beperkte mosseloogst wordt verwacht in het najaar van 2023, gevolgd door een volwaardig Belgisch mosselseizoen in 2024. In een later stadium plant het bedrijf ook oesters en zeewier te kweken.

Aquacultuur in de kustzone

Aquacultuur in gebieden die grenzen aan de zee worden verder benoemd als aquacultuur in de kustzone.

Tot op heden beperkt de commerciële aquacultuursector in de Belgische kustzone zich tot één commercieel bedrijf, actief in de Oostendse Spuikom. Het gaat om de kweek van zowel de platte oester (Ostrea edulis) als de Japanse oester (Crassostrea gigas). De huidige aquacultuuractiviteiten worden er verdeeld over twee zones van respectievelijk 3 en 4 ha (Oostendse Spuikom ).

Algenteelt

Algen worden over het algemeen onderverdeeld in micro- en macroalgen (zeewier). Algen kunnen afhankelijk van de soort worden gekweekt in zoet water, brak water, zeewater of superzout water. En dit zowel in installaties op land als in zee. Algen kunnen gekweekt worden voor meerdere types van toepassingen: hoogwaardige producten (cosmetica en farmacie), voeding, voeder, zuivering (bv. van rookgassen en afvalwater), etc.

De beperkte Vlaamse productie van (micro-)algen in landgebaseerde installaties richt zich hoofdzakelijk op visvoeder. Een handleiding voor de startende teler van microalgen vindt u hier.

Geïntegreerde teelt

GeIntegreerde teelt is de symbiotische kweek van aquatische organismen. Een voorbeeld hiervan is “Aquaponics”. Dit is de kweek van planten en vissen in een recirculatie omgeving. Door vis te kweken in een tank of gesloten systeem (vb. een recirculatie systeem) accumuleert het dierlijk effluent in het water tot een hinderlijk bijproduct. Het effluent-rijke water wordt op zijn beurt gebruikt voor de kweek van planten in hydrocultuur-systemen, die hen toelaat de nutriënten uit het water te gebruiken voor hun groei. De planten nemen de nutriënten op en zuiveren het water. Het gereinigde water kan vervolgens terugstromen naar de vistanken.

Naast de commerciële aquacultuur van zoetwater en mariene organismen lopen er verschillende wetenschappelijke proefprojecten die een duurzame ontwikkeling van aquacultuur binnen Vlaanderen en in het Belgisch deel van de Noordzee (BNZ) onderzoeken (een overzicht kan u vinden op de Projecten pagina en in het Compendium voor Kust en Zee).